سلطان کھاروی دی گیت نگاری

’’گیت ہندی زبان دالفظ اے جیدے معنی نیں راگ، سنگیت، بھجن ، سرور وغیرہ۔‘‘(۱)

ایس لئی گیت تے سنگیت دا آپو وچ گوہڑا سمندھ اے جتھے گیت اے اوتھے سنگیت اے تے جتھے سنگیت ہووے گا اوتھے گیت وی ہووے گا۔ گیت دراصل من دیاں ڈوھنگایاں چ جنم لین والے جذبیاں تے احساساں دے آپ مہارے پر گھٹاوے داناں اے ۔ جیہدے وچ سادگی، سلاست تے روانی مکمل درجے تک موجود ہوندی اے۔ ایسے پاروں آکھیا جاندا اے کہ گیت کوتا دا اک اجہیا روپ اے جو دلاں دیاں اتھا ڈوھنگایاں وچ پیدا ہوندی اے، تے دلاں دیاں اتھاہ ڈوھنگایاں تیک اثر کردی اے ۔ گیت کیول جذبیاں دے اظہار دا ناں ہی نہیں بلکہ ایہدے سرنانویاں وچ بڑی وسعت تے ون سونتا پائی جاندی اے۔نظم وانگوں گیت نوں وی خاص موضوع تیک محدود نہیں رکھیا گیاسگوں نظم جذبہ تے احساس دیاں نکی توں نکی کیفیتاں گیت دا موضوع بن سکدیاں نیں۔ ایس لئی عشق تے محبت ، کوشش تے محنت ، قومیت ، حریت رزم تے بزم ، کرم تے ظلم ، ہجر تے وصال ، جذبہ تے خیال، حسن تے جمال، عشق بے مثال ،ہراوہ شے جیڑی انسانی احساس دا حصہ اے گیت دا موضوع بن سکدی اے۔گیت بارے ڈاکٹر وزیر آغا لکھدے نیں:

’’گیت کا امتیازی وصف یہ ہے کہ ماں ، زمین یا معاشرے کے باطن میں پیدا ہونے والی کروٹ کا علم بردار ہے۔ اسی لیے گیت میں زمین سے وابستگی بہت توانا ہے۔ مثلاًگیت کی آواز میں دھرتی کی بہت سی دوسرے آوازیں شامل ہوجاتی ہیں۔ جسے کوئل کی کوک،مینا کا ترنم، بھنورے کی گھن گھن وغیرہ۔(۲)

سلطان کھاوری پنجابی زبان دے اچ کوٹی دے کوی نیں ۔ اوہناں نے نظماں نوں وکھ گیت وی لکھے نیں ۔اوہناں دے گیتاں وچ پنجاب دی تہذیب تے ثقافت دیاں سوہنیاں مورتاں دکھائی دیندیاں نیں ۔ جہناں وچ جذبیاں دے رنگ بھرے ہوئے نیں ۔ جویں ایہہ پڑھو:

آجا آجا توں وی آیا شام دا تارا

شام دا تارا بولے تن تارارارا

میریاں محبتاں دے پھل نیں اڈیکدے

آن کے وچھوڑیاں تے پھیر ماہی لیک وے

گل نوں نبھائی دا اے لائی دا نہیں لارا

آجا آجا توں وی آیا شام دا تارا

 اوہناں دے گیتا ں وچ وچھوڑے دے کرلاپ ، دکھاں دے جھرناٹ ، تے پیار محبت دیاں گلاں موجود نیں۔ اوہناں دے گیتاں وچ خارجیت دے نال نال داخلیت دا پکھ وی اگھڑ واں ایں۔ایس توں وکھ شبداں دی کو ملتا اوہناں دے گیتاں دی وڈی خوبی اے جویں ایہہ گیت:

اجے خاباں دی کھیتی نوں

تریہ دی اگ پئی ساڑے

اسیں روئیے مقدر نوں

اساڈے لیکھ نیں ماڑے

اساڈی تانگھ موئی نوں

کسے نہیں آن پرچایا

اساڈا ساون نہیں آیا(۴)

 اوہناں نے اپنے گیتاںوچ اجہیے شبدورتے نیں جنہاں پاروں گیت وچ صوتی آہنگ ابھر دا اے  ۔ ہم آہنگی تے گھلاوٹ جنم لیندی اے۔ جیہڑی گیت وچ تاشیر پیدا کردی اے کیوں جے گیت وچ سب توں پہلاںا وہدی ہم آہنگی تے گھلاوٹ من نوں کھچ دی اے فیر معنیاں ول دھیان جاندا اے جویں ایہہ گیت:

ساون دے دیدار وے ماہی

نہ ایہ رت وسار وے ماہی

کھنباں نے احسان آکیتے

اگے ہار نہ ہن وی بیتے

سکھاں سکھدی سجدے نیتے

ڈبدی بیری تار وے ماہی

ساون دے دیدار وے ماہی(۵)

حوالہ جات

۱۔            پنجابی ادبی صنفاں ، اختر جعفری سید ڈاکٹر ، لاہور، پبلشرز ایمیوریم 3003،ص317     

۲۔            اردو شاعری کا مزاج ، وزیر آغا ڈاکٹر، لاہور، 1980،ص170

۳۔            واچھر سلطان کھاوری، لاہور، بزم مولا شاہ ، 2009،ص27

۴۔            اوہو،ص51

۵۔            کرلاپ ، سلطان کھاروی، لاہور، ادارہ پنجابی زبان تے ثقافت 1999،ص69

٭٭٭٭٭٭٭