ارشاد ڈیروی سرائیکی دا مہاندرا شاعر تے نثر نگار اے ، اوندی شاعری دا کِھلار بٖہوں وسیع اے ، زودنویس شاعر ہن ، کوئی موضوع اینجھا کانئی جیندے اَتے انہاں قلم نہ چاتا ہووے ،فقیر منش انسان اے ، انسان دوست اے ، عجز و انکساری دا کامل نمونہ اے، او شاعری تے شخصیت بارے  ڈاکٹر محمد ایوب دی لکھت ، ارشاد ڈیروی فن تے شخصیت ، بٖہوں پرتاں کھولیندی اے۔

اِیں کتاب دا پہلا مضمون ’’ارشاد تے عصری شعور ‘‘ اے ایندے وچ ڈاکٹر ایوب نے اِنہاں دی شاعری وچ عصری شعور لبھنْ دی شاندار کوشش کیتی اے ، ارشاد ڈیروی دی شاعری وچ عصری شعور دے بہترین نمونے ڈٖے کے ڈاکٹر صاحب نے اپنْی گٖالھ کوں قاری دے سامنْے کھول ڈٖتے، انہاں دا آکھن اے۔

ارشاد ڈیروی دا عصری شعور بٖہوں ڈٖونگھا ہے، اوسماج وچ رونما ہوونْ والے واقعات نوں ڈٖونگھی نگاہ نال ویکھدا پرکھدا اے تے شعراں راہیں بیان کردا اے‘‘

ڈٖوجھا مضمون ، ’’ارشاد ڈیروی دی شاعری وچ سراپانگاری ‘‘ اے ایندے وچ ڈاکٹر صاحب محبوب دے سراپے وچ ورتیجنْ والے یکیاں اعضاواں بارے شعر انج کوتے انہاں دی ارشاد ڈیروی دی سراپانگاری تے بھرواں مضمون لکھیے ، اگلا مضمون ، ارشاد ڈیروی تے اسناف سخن‘‘ دے ناں نال اے ، ایندے وچ ارشاد ڈیروی جتناں اصناف سخن کوں اپنْی شاعری وچ ورتیے انھاں دا جائزہ گھدا گٖئے ، انہاں اصناف وچ لغت ، میلاد ، منقبت ، مدح، قطعہ، ڈٖوہڑے تے گیت شامل ہن ڈاکٹر صاحب نے پہلے ہر صنف سخن دا تعارف تے معنی ڈٖیسے ول اوندے وچ ارشاد ڈیروی دی شاعری دا مختصر جائزہ گھدے بیا مضمون ارشاد ڈیروی دی شاعری دے سرنانویں ، اے ایندے وچ ارشاد ڈیروی دی شاعری دا موــضوع اتے قلم چاتے ڈاکٹر محمد ایوب انہاں دی شاعری دے یکے موضوعات کوں اِیں مضمون وچ پدھرا کیتے، ول ہر موضوع کوں ارشاد ڈیروی دی شاعری وچ مثالاں ڈٖے تے او موضوع نال انصاف کیتے، ارشاد ڈیروی دی نظم گوئی ، ایں کتاب دا ہک بٖیان مضمون اے ، ایندے وچ ارشاد ڈیروی دی نظم نگاری تے گاٖلھ مہاڑ کیتی گئی ، ارشاد ڈیروی دی شاعری دی ہک خوبی اے ہے، جو جیڑھی صنف کوں پڑھو ایویں محسوس تھیندے جو ارشاد اِیں صنف دا شاعر اے ، ول بٖئی صنف پڑھوں تاں لگدے پہلی صنف دا نئیں بلکہ ارشاد ڈیروی تاں اِیں صنف دا شاعر اے ، کیوں جو انہاں جیڑھی صنف وی لکھی اے، اوندے نال انصاف کیتے ، اِتھ گاٖلھوں بندہ بھولاندرے وچ آویندے ، آپ دی نظم گوئی بارے ڈاکٹر ایوب نے شاندار آکھیے۔

ارشاد ڈیروی ہوراں دا شمار اُچی پدھر دے نظم لکھنْ والے شاعراں وچ ہوندا ہے، آپ دیاں نظماں دا تعلق حیاتی تے سماج دے وکھ وکھ پکھاں نال اے۔‘‘اِیں کتاب دا چھیکڑی مضمون ’’ارشاد ڈیروی اہل قلم دی نظر وچ ‘‘ اے ایندے وچ ارشاد ڈیروی بارے عاصم بخاری ، ہاشم شیر خان ، دلبر حسین مولائی ، پروفیسر عمران میر امجد بلوچ ، جسارت خیالی ، فضل عباس ظفر ، پروفیسر مرید عارف ، ڈاکٹر حمید الفت ملغانی ، سید فرحت عباس نقوی ، فخر عباس فخر، بشیر غم خوار ، ڈاکٹر سید مشتاق مہدی ، زاہد اقبال بھیل تے سلیم نصرت دے خیالات شامل ہن۔ڈاکٹر محمد ایوب دی اے لکھت بٖہوں ساریاں خوبیاں دی حامل ہے، ہک تاں موجودہ عہد دے تحقیقی اصولاں مطابق لکھی اے ، جیندے وچ مکمل حوالہ جات نال گٖالھ کیتی گئی۔ ایں کتاب وچ بغیر تحقیقی حوالے دے کوئی گٖالھ نئیں  کیتی گئی ، بٖیا انہاں اینجھے شاعر دا انتخاب کیتے جیکوں ادبی حلقیں مکمل اگنور کیتا ہویا ہئی، انھاں دی اِیں کتاب نال ارشاد ڈیروی دی شاعری دیاں پرتاں کُھلسن اتے ادبی حلقیں وچ انہاں دا مقام متعین تھیسی، ڈاکٹر محمد ایوب دی اے کتاب فقیر منش ارشاد ڈیروی دا سوہنْا تعارف اے۔

                                                                                                پروفیسر مرید عارف

                                                                                                شعبہ سرائیکی

                                                                                                گورنمنٹ ایسوسی ایٹ کالج فاضل پور